Tijdens Landelijk Atelierweekend: Martin en Riena Valkhoff brengen meekrap-rood terug in Heense polder
DE HEEN – Deze zaterdag 26 en zondag 27 juni vindt de zevende editie plaats van het Landelijk Atelierweekend. In totaal openen 350 ateliers in Nederland hun deuren voor het grote publiek. Twee daarvan zijn gevestigd in Steenbergen: Atelier Valkhoff aan de Heense Molenweg 8 en Art Collectief Vrouwenstreken aan de Dorpsweg 134, allebei in De Heen. Beide ateliers zijn geopend van 12 tot 17 uur.
Het gebrek aan kwantiteit in de gemeente Steenbergen wordt ruimschoots gecompenseerd door de hoge kwaliteit van de deelnemers. Martin en Riena Valkhoff stellen voor de gelegenheid een bijzondere reeks werken tentoon, geschilderd met het pigment van de meekrapwortel. Dit gewas werd al vanaf de veertiende eeuw geteeld op de akkers in de gemeente Steenbergen. De wortels van de plant werden gedroogd in meestoven en verwerkt tot pigment dat vooral gebruikt werd in de textielindustrie om stoffen rood te kleuren. Rond 1900 zorgde de opkomst van synthetische pigmenten ervoor dat de meekrapteelt ten onder ging.
Streekproduct
“We zochten al langer een manier om streekproducten op de een of andere manier in onze schilderijen te verwerken,” vertelt Riena Valkhoff. “Ineens kwamen we bij de meekrap uit, een gewas dat veel geteeld werd rond De Heen, maar ook in Zeeland waar we vaak exposeren. Het rode pigment werd vroeger al gebruikt door kunstschilders.”
In de kern Steenbergen is het bedrijf Rubia gevestigd dat vijftien jaar geleden het meekrap-pigment opnieuw op de markt bracht. Onder meer ten behoeve van de jurk die Koningin (toen nog prinses) Máximà droeg tijdens Prinsjesdag 2009. Via dit bedrijf bemachtigde het kunstenaarsechtpaar het rode meekrap-pigment alsook het schietgeel-pigment dat op doek gelukkig een stuk aangenamer oogt dan dat het in gedroogde vorm geurt.
Leesplankje
In de periode die volgde, leerden Martin en Riena al doende hoe zij het pigment moesten verwerken tot een volledig kleurenpalet, daarbij aanvullend alleen gebruikmakend van de kleuren wit en zwart. Het resulteerde in een gevarieerde expositie van acht schilderijen. Riena vond onder meer inspiratie in het ouderwetse leesplankje waar zij de ‘mee-krap’ aan toevoegde en de schep van ‘gijs’ verving door een meekrapsteker. Martin greep terug op oude meesters en maakte onder meer een prachtige vertolking van een verstild beeld uit een film over de Watersnoodramp van 1953.
Gras eten
Het was slechts een van de projecten waarmee Martin en Riena de, voor kunstenaars in het bijzonder, moeilijke coronaperiode doorkwamen. “Gewerkt hebben we genoeg, verkocht niet. Het ziet er naar uit dat we binnenkort gras moeten eten,” lacht Riena. Klagen doet het echtpaar echter niet. “We hebben voldoende aan ons werk en aan elkaars gezelschap. Gedurende de wintermaanden was het heerlijk om op de zolder van ons atelier te werken en de elementen rond het huis te horen razen. Maar het is ook fijn dat we nu weer een aantal exposities in het vooruitschiet hebben.”
Jubileumboek 2022
Daarnaast maakt Martin momenteel een vijftal aquarellen ten behoeve van het Jubileumboek Steenbergen dat in 2022 verschijnt. Het zijn afbeeldingen van belangrijke elementen uit de historie, een kunst die Martin als archeologisch illustrator tot in de puntjes beheerst.
Pannewijven
Riena doet ten behoeve van deze werken het researchwerk wat al tot een verrassende ontdekking leidde. “Een van de prenten gaat over het werk in de zoutketen bij Steenbergen. Hier werd de zoute turf verbrand en in grote ketels vermengd met zeewater om er uiteindelijk zuiver zout uit te winnen. Een zwaar en vies werk. Altijd in de rook boven hete pannen. De ambachtslieden die dit werk deden, werden pannemannen genoemd. Uit mijn onderzoek kwam echter naar voren dat het werk ook vaak door vrouwen werd gedaan, de zogenaamde pannewijven.”
Wolkenpartij
Ook als kunstenares zit Riena niet stil. “Ik had een foto gemaakt van een imposante wolkenpartij en een bevriende kunstenares merkte op dat het leuk zijn om daar wat mee te doen. Inmiddels zijn er zes kunstenaars aangesloten die ieder op hun eigen manier een impressie maken van deze foto. Dat varieert van een natuurgetrouwe weergave in olieverf tot een textiele kunstuiting. Het resultaat wordt erg leuk.”
[ door Dasja Abresch ]
Foto 1: Martin en Riena Valkhoff maakten een reeks schilderijen met het meekrap-pigment. Het resultaat is te zien tijdens het Landelijk Atelierweekend op 26 en 27 juni.
Foto 2: In opdracht van de gemeente Steenbergen maakt Martin Valkhoff een vijftal aquarellen waarop belangrijke elementen uit de historie van Steenbergen te zien zijn.
