‘Samen op weg voor de Gummarus’
STEENBERGEN – Een bus vol Steenbergenaren vertrok vorige week donderdag op zoek naar goddelijke inspiratie. Gedurende de dag trokken zij langs kerkgebouwen in Breda, Vught, Helmond en Heerle die een nieuwe bestemming kregen. In het achterhoofd namen de reizigers de Gummaruskerk mee, want Steenbergens meest kenmerkende gebouw was de directe aanleiding voor de excursie. De conclusie aan het eind van de dag was dat een kerkgebouw in theorie talrijke mogelijkheden biedt, maar dat het in de praktijk nog een hele opgave zal blijken om kerk en staat een plekje te geven onder de gewelven van ‘de Gum’.Dat de kerkelijke functie van de Gummaruskerk onder druk staat, is geen nieuws. In het najaar van 2018 hebben het college en het bestuur van de Sint Annaparochie een bestuursopdracht uitgeschreven om een duurzame oplossing voor het behoud van de kerk te vinden. Eind januari heeft het Bisdom Breda zich hierbij aangesloten. Ook is er een stuur- en een projectgroep geformeerd waarin gemeente, bisdom, Werkgroep Behoud Gummarus, de Parochie Kern Commissie, een vertegenwoordiger vanuit de (centrum-)ondernemers en een vertegenwoordiger vanuit de burgers zitting hebben. Hun eerste prioriteit is om te komen tot een onderzoeksopdracht waarmee een bureau aan de slag kan. Om deze opdracht zo volledig mogelijk op te kunnen stellen, gingen de leden op reis langs een viertal kerken die het proces van herbestemming al achter de rug hebben.
Glazen kantorenblok
De eerste stop van de dag was voor de deuren van de Bredase Annastede. De voormalige Annakerk, kreeg tien jaar geleden een nieuwe functie als bedrijfsverzamelgebouw. Uiterlijk veranderde er niets, en ook de originele entree bleef goeddeels bewaard, maar daar houdt het dan ook wel mee op. In de kerk werd een losstaand, glazen kantorenblok geplaatst. Ook werd een poging ondernomen om de kenmerkende elementen van de kerk te behouden, al was deze volgens de deelnemers aan de reis niet in ieder opzicht geslaagd.
Hemels
De tweede halte, DePetrus te Vught, voelde voor velen als een verademing. In de kerk zijn tal van maatschappelijke functies ondergebracht zoals een bibliotheek, museum, maatschappelijk werk, taalhuis en de wereldwinkel. Tevens is er ruimte om een biljartje te leggen en een kopje koffie te drinken, geserveerd vanuit restaurant ‘Hemels’ dat tegen de buitenmuur van de kerk is gebouwd. Architect Jan David Hanrath slaagde erin om de functionele aanpassingen, zoals de toevoeging van een tweede verdieping met galerij, dusdanig vorm te geven dat het lijkt alsof het nooit anders is geweest. Dankzij een ingenieus systeem van rolkasten kan de kerk binnen anderhalf uur geschikt gemaakt worden voor grotere evenementen.
Theater
De derde kerk in het reisschema was de voormalige Onze Lieve Vrouwe-kerk te Helmond, tegenwoord theater ‘t Speelhuis. Deze kerk is in compleet getransformeerd tot theater en uitgebreid met een glazen omarming waarin kleedkamers en logistiek is ondergebracht. Een gedaantewisseling die ontstond uit nood nadat in 2011 het toenmalige Speelhuis tot de grond toe afbrandde. De tijdelijke huisvesting in de leegstaande kerk beviel echter dusdanig goed, dat besloten werd er een permanente van te maken. Opvallend waren de vele kerk-eigen kenmerken zoals heiligenbeelden en schilderijen die nog aanwezig waren. Het resulteert in bijzondere taferelen zoals het beeld van de Here Jezus die tussen zwart-witte lampionnen neerkijkt op het podium dat deze dag ingericht werd voor het optreden van de populaire band Westcoast. Het reisgezelschap was het er bij vertrek over eens dat de herbestemming geslaagd was, maar gevoel ‘in een kerk te zijn’ verloren was gegaan.
Eredienst
Het laatste kerkbezoek vond dicht bij huis plaats, namelijk in de buurtkern Heerle waar de Sint Gertrudiskerk in 2011 werd omgevormd tot dorpscentrum met diverse maatschappelijke functies zoals het dorpshuis, de huisartsenpraktijk en een uitleenpunt van de bibliotheek. Een mogelijkheid die indertijd geboden werd dankzij een provinciale subsidieregeling die ten volle is benut. Ook is de mogelijkheid behouden om erediensten te houden, inclusief kerkelijk ceremoniën zoals doop, uitvaart en huwelijk. Het enthousiaste stichtingsbestuur nam de Steenbergse buren mee in het proces en de uitwerking maar ook in de risico’s en valkuilen. Een daarvan is de (letterlijk) torenhoge gasrekening die maandelijks opgehoest moet worden.
Met een hoofd vol beelden en ideeën keerden de reizigers terug naar Steenbergen. De opbrengst van de dag wordt gebruikt om een concrete onderzoeksopdracht op te stellen aan de hand waarvan een bureau de haalbaarheid kan onderzoeken. De resultaten hiervan moeten na de zomer bekend zijn zodat in het najaar een besluit genomen kan worden over het te volgen traject.
Door: Dasja Abresch
